راهکار امام سجاد(ع) برای حل آسیب های اجتماعی
تاریخ انتشار: ۱ دی ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۵۷۵۰۲
ایسنا/قم عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی بابیان اینکه دستورات امام سجاد (ع) و سایر ائمه (ع) مانند دارو هستند مشروط به اینکه شناخته و به کار گرفته شوند، گفت: اگر در جامعه شاهد بسیاری از آسیبها هستیم بخشی از آن ناشی از این است که دستورات شناخته و به کار گرفته نشدهاند.
گسترش شهرنشینی، پیشرفت تکنولوژی و رسانههای اجتماعی سبب گسترش روابط انسانها با یکدیگر شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این گسترش روابط در کنار محاسنی که برای انسان به ارمغان آورده است؛ آسیبهایی را هم به همراه داشته است؛ زیرا گسترش و پیشرفت بدون تبیین سواد و فرهنگ آن، باعث نادیده گرفته شدن بسیاری از اصول اخلاقی و ایجاد آسیبهای نوظهور شده است و آسیبهایی مانند نقض حریم شخصی دیگران، نمایش زندگی لاکچری، روابط جنسی نامتعارف و... را مهمان ناخوانده سفره فرهنگ جامعه ایرانی_ اسلامی کرده است.
برخی از این آسیبها به گونهای هستند منع قانونی و فشار بیرونی نیز نمیتواند آن را از جامعه پاک کند؛ زیرا برخی از آنها تبدیل به یک عادت عمومی شده و شاید در برخی از مواقع مردم هم مانند گذشته قبحی برای آن قائل نباشند.
برای مثال در گذشته خانوادهها فرزندان شان را از نمایش دارائیهای خود و بردن خوراکیهای کمیاب و گران به مدرسه نهی میکردند تا مبادا کودکی که امکان تهیه آن را ندارد اندوهگین شود؛ اما امروزه نمایش آن در فضای مجازی برای کوچک و بزرگ امری عادی شده است.
برای مبارزه با این سوغات عصر پیشرفت و تکنولوژی راهی جز چنگ زدن به فرهنگ غنی ایرانی و تعالیم دینی وجود ندارد.
امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود نکات بسیار ارزشمند و کاربردی را در این مورد بیان کرده است. در این رساله با زبانی دلنشین و به صورت مختصر در ۵۰ بند برای همه ابعاد زندگی انسان برنامهای تدوین کرده است که عمل به آن میتواند راه گشای بسیاری از مشکلات جوامع امروزی باشد.
اسماعیل اثباتی، عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتوگو با ایسنا عنوان کرد: در معارف دینی مسائلی داریم که شاید در مرحله عمل تأثیر زیادی نداشته باشد مثلاً نعمتهای بهشتیان، جسمانی یا روحانی بودن معاد، نحوه خلقت فرشتگان و دنیا و... که اگر چه به صورت غیرمستقیم باعث میشود آن گونه که خدا خواسته عمل کنیم؛ اما به طور مستقیم در عمل ما کاربردی ندارد.
وی بیان کرد: بحثهای مطرح شده در رساله حقوق امام سجاد (ع) ملموس و کاربردی است و از ماوراءالطبیعه صحبت نمیکند؛ مثلاً در رابطه با معاشرت با دوست بیان میکند که چگونه رفتار کن تا دوستیات دوام بیشتری داشته باشد یا با کدام افراد معاشرت نکن چون مضر هستند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: چون این دستورات با فطرت بشر (نه فقط مسلمانان) سازگار است، اگر به غیرمسلمانها هم نشان داده شود استقبال میکنند.
راه حل هزار ساله برای آسیبهای امروزی
وی افزود: برخی از حقوق ذکر شده در این رساله از مباحثی است که برای بشر امروز چالش ایجاد کرده است مثلاً حریم خصوصی یکی از حقوق انسان است که امروزه با گسترش وسایل ارتباطی در معرض تهدید قرار گرفته و انسانها احساس میکنند هر چیزی در زندگیشان زیر ذرهبین است.
وی اظهار کرد: انسانها احساس میکنند که به وسیله گوشیهای هوشمند به نوعی کنترل میشوند و سایر افراد میتوانند مکانشان را شناسایی کنند یا حتی خواستههایشان بر اساس جستجوهایی که انجام دادهاند مشخص میشود یا اگر گوشی شخصی، رمز ایمیل یا صفحه شخصیشان به سرقت برود اطلاعات بسیاری در کسری از ثانیه منتشر میشود که قابلجمع شدن نیست.
اثباتی ادامه داد: حق حریم شخصی در کلام معصومین (ع) به رسمیت شناخته شده تا در این زمینه به حقوق دیگران تعدی نکنیم مثلاً در حق ۳۲ میفرماید حق همسایه این است که از مال و آبرویش تا جایی که میتوانید محافظت کنید و اگر کسی پشت سرش حرفی زد یا احساس کردید اموالش در معرض خطر است (اعم از دزدی، بوی نشتی گاز و...) حفاظت کنید و در حضورش او را احترام و یاری کنید.
وی بیان کرد: به دلیل اینکه همسایهها بیشتر در معرض این هستند که از حریم خصوصی هم مطلع شوند امام سجاد (ع) اشاره میکند در رابطه با بدی و عیبش کاوش نکنید و اگر ناخواسته متوجه بدی از او شدید برای او مانند قلعهای محکم و پرده ضخیم باشید به طوری که نیزهها نیز نتوانند نفوذ کنند و از آنچه فهمیدهاید آگاه شوند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امام سجاد (ع) بیان میکند که اگر سختی به همسایه رسید تنهایش نگذارید، نعمت به او رسید حسادت نکنید، لغزشی داشت صرف نظر کنید و اگر در حقتان جهالتی مرتکب شد با او به مسالمت رفتار کنید و اگر کسی او را اذیت کرد، ممانعت کنید.
وی با بیان اینکه حضرت زینالعابدین (ع) در بند ۳۱ برای همنشین نیز حقی را مشخص کرده است، گفت: اما سجاد (ع) بیان میکند که همنشینی با افراد برای شما حقوقی را ایجاد میکند و باید در برابر آن آدابی را رعایت کنید؛ مثلاً هنگامی که صحبت میکند از او روی برنگردانید.
وی عنوان کرد: در جامعه آسیبهای اجتماعی متعددی مانند سرقت، انحرافات جنسی، از همپاشیدگی خانواده، طلاق و... وجود دارد که وقتی دقت میکنیم، میبینیم درمان این آسیبها در روایات و تعالیم اهلبیت (ع) وجود دارد.
اثباتی بابیان اینکه دستورات امام سجاد (ع) و سایر ائمه (ع) مانند دارو هستند مشروط به اینکه شناخته و به کار گرفته شوند، گفت: اگر در جامعه شاهد بسیاری از آسیبها هستیم بخشی از آن ناشی از این است که دستورات شناخته و به کار گرفته نشدهاند.
وی ادامه داد: گاهی فرد میداند که رفتارش اشتباه است اما آن را ترک نمیکند که این امر به خاطر این است که گاهی ارزشها عوض شده و گاهی نیز به خاطر این است که برخی تمایلات به دستورات عقلی غلبه میکنند مثلاً فردی که به اعتیاد دچار شده است میداند این ماده برای بدن مضر است اما تمایل به این مواد جلوی عقل او را میگیرد.
وی با اشاره به اینکه یکی از راههایی که باعث کاهش آسیبهای اجتماعی میشود پیشگیری، بستن ورودیها و نقطه ضعفهایی است که باعث به وجود آمدن آسیب میشود، اظهار کرد: آسیبهای جنسی یکی از آسیبهای جامعه است که اگر افراد حق چشم، گوش، دست و غریزه جنسی را رعایت کنند، اصلاً به آسیبهای جنسی گرفتار نمیشوند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه آسیبهای اجتماعی علتهای متعددی دارند، ادامه داد: بسیاری موقع افراد علت بزهکاری خود را دوست معرفی میکنند که نشان میدهد اگر آنچه درباره حق دوست و انتخاب دوست بیان شده بود به خوبی به فرزندان تبیین کرده بودیم و دچار این مشکلات نمیشدند.
وی در رابطه با ویژگیهای دوست تصریح کرد: امام سجاد (ع) بیان میکند که دوست دروغگو مانند سراب است و مثلاً حرفی میزند تو به آن دلخوش میکنی؛ اما به آن نمیرسی، دوست فاسق و گناهکار تو را در ازای یک لقمه میفروشد؛ زیرا کسی که در برابر تعالیم و دستورات خدایی که حق بسیاری به او داشته حاضر به اطاعت نشده و حقهای بزرگتر را رها کرده پس حق تو را راحتتر رها میکند، دوست بخیل زمانی که به او احتیاج داری تو را رها میکند، دوستی با فرد احمق هم مانند «دوستی خاله خرسه» است و به تو ضرر میرساند.
اثباتی ادامه داد: یکی دیگر از آسیبهایی که در جامعه وجود داشته و وسایل ارتباط جمعی به آن دامن زده است خودنمایی و تبرج است که افراد سعی میکنند که دارائیهایی که دارند را تحت عنوان زندگی لاکچری به دیگران نمایش دهند.
وی بابیان اینکه امام سجاد (ع) در حق ۱۴ که حق قربانی است مواردی را عنوان میکند که عمل به آن میتواند این آسیب را نیز رفع کند، گفت: حق قربانی این است که برای جلب توجه نباشد و فقط برای خدا قربانی شود همچنین قربانی باید در حد توان فرد باشد؛ برای مثال فرد نباید برای خودنمایی بجای گوسفند، شتر قربانی کند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امام زینالعابدین (ع) بیان میکند که از خان منشی و آقازاده مآبی (مانند افراد ثروتمند رفتار کردن) دورباش؛ زیرا اگر بخواهی این گونه رفتار کنی باید پر خرج باشی و این پر خرجی نه تنها خودت بلکه دیگران را هم آزار میدهد.
وی بیان کرد: کسی که بی اندازه خرج میکند بعد از مدتی متوجه میشود که از راه حلال نمیتواند درآمد لازم را به دست بیاورد و مجبور میشود از راه حرام مالی را به دست بیاورد تا زندگی لاکچری و تجملاتی درست کند.
اثباتی اظهار کرد: امام سجاد (ع) فرموده خدا به تو سخت نگرفته پس تو هم به خودت سخت نگیر و تواضع و فروتنی پیشه کن؛ زیرا بسیار با ارزش است و باعث میشود سختی نکشی.
وی بیان کرد: برای مثال اگر مهمان میآید باید در حد توانت خوب پذیرایی کنی و فراتر از حد توانت برای خودنمایی رفتار نکنی همچنین به گونه هم رفتار نکنی که نسبت به مهمان بیاحترامی شده باشد.
وی درنهایت به حدیثی از امام رضا (ع) اشاره کرد و گفت: امام رضا (ع) میفرماید: خداوند، رحمت کند آن بندهای را که امر ما را زنده کند! راوی میپرسد چگونه امر شما را زنده کند؟ امام رضا (ع) میفرماید: علوم ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد که اگر مردم زیباییهای گفتار ما را میدانستند، از ما پیروی میکردند.
هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: بر این اساس اگر معارف والای اهلبیت (ع) در اختیار همه قرار گیرد مورد استقبال آزاد اندیشان از هر دین و ملیتی قرار خواهد گرفت چنانکه عهدنامه امام علی (ع) خطاب به مالک اشتر مقبولیتی جهانی پیدا کرد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: آسيب هاي اجتماعي امام سجاد ع عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی شناخته و به کار آسیب های اجتماعی کنید و اگر آسیب ها امام سجاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۵۷۵۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگاهی به آسیبهای نوپدید فضای مجازی
بسیاری از افرادی که به اینترنت اعتیاد دارند هرگز آن را نمیپذیرند، زیرا برای آنها اینترنت جزئی از زندگی محسوب میشود ولی با وجود این روانشناسان بر این باورند که فرد معتاد به اینترنت دارای نشانههایی است که میتوان از این طریق به وابستگی فرد به اینترنت پی ببرد.
خبرگزاری ایمنا؛ فرزانه دهقانی، دکترای ارتباطات و رسانه در یادداشتی با موضوع آسیبهای نوپدید فضای مجازی نوشت:
«گسترش جامعه اطلاعاتی و ارتباطی و نیز شکل شکلگیری جهان مجازی در کنار جهان واقعی فرایند زندگی را دستخوش تغییرات زیادی کرده است؛ افزایش تصاعدی ضریب نفوذ اینترنت در ایران و تأثیر استفاده بیش از حد بروی خانوادهها، چنانچه بهصورت برنامه، برنامهریزی و مدیریت نشده در این فضا قرار گیرند خانواده و جامعه را نیز دچار مشکل خواهند کرد، اما قسمت مهم این پژوهش مؤلفه اعتیاد مدرن و آسیبهای نوپدید که بهعنوان عنصر اساسی و اصلی است، در واقع استفاده بیش از حد و بیمار گونه از اینترنت که باعث دور شدن فرد از دوستان و خانواده خانوادهاش شود و اختلالات رفتاری یا شخصیتی را در وی ایجاد کند، اعتیاد به اینترنت یا شبکههای اجتماعی نامیده میشود، این اعتیاد که سرآمد همه اعتیادهای رفتاری است رشد روزافزونی پیدا کرده و عوارض ناگواری به همراه دارد. اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی همراه است: همچون اضطراب، افسردگی، کج خلقی، بی قراری، تفکرهای وسواسی، کناره کنارهگیری، اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی روابط اجتماعی (علوی و جنتی فرد ،۱۳۹۰، ص .۲۲؛ سهراب زاده ،۱۳۸۹).
استفاده از اینترنت علاوه بر اینکه مزایای تأثیرگذار متعددی بر جوامع دارد ولی از سوی دیگر اثرات منفی از جمله اطلاع رسانی جهتدار و غیر منصفانه، نادیده گرفتن هویت ملی و دینی جوامع مختلف، تخریب باورهای اخلاقی، فرهنگی، آداب و سنن پیشرو و شبهه افکنی و تردید پردازیهای کاذب، تزلزل بنیان خانواده، پوچی گرایی، القای ناهنجاریهای انسانی، تضییع نیرو و استعدادهای انسانی، مشکلات جسمانی و… از جمله جنبههای منفی این شبکههای ارتباطی جدید است (علوی وجنتی فرد ،۱۳۹۰).
گسترش فضای مجازی و استفاده بیش از حد در حوزه فردی شامل تغییرات سبک زندگی به منظور گذراندن زمان بیشتر در شبکه و کاهش کلی فعالیتهای بدنی و بیتوجهی به سلامت فردی در نتیجه فعالیت اینترنتی، اجتناب از فعالیتهای مهم زندگی، کمبود خواب و یا تغییر الگوهای خواب برای گذراندن زمان بیشتری در شبکه، کاهش معاشرت و در نتیجه ازدست دادن دوستان، غفلت از خانواده و دوستان، بیتوجهی به مسئولیتهای شغلی و شخصی، خشونت بیش از حد، پرخاشگری، تغییر عادتهای رفتاری، بی توجهی به نظافت شخصی و… در حوزه رابطه فرزندان و والدین نیز تغییراتی به وجود آورده است که از جمله آن به کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع، کاهش ارتباط والدین با فرزند، شکاف نسلی به دلیل رشد تکنولوژی، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و ایستادن در برابر یکی از والدین یا هر دو را میتوان نام برد. در بحث ازدواجها نیز مسائلی چون ناپایداری ازدواجها، تغییر الگوی همسرگزینی، نداشتن مهارتهایی برای ازدواج ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، تمایل به دریافت مهریههای سنگین، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش تنوعطلبی جنسی مردان و … را میتوان اشاره کرد (جعفری و دیگران ،۱۳۹۱؛ منایز ،۲۰۱۵)
بسیاری از افرادی که به اینترنت اعتیاد دارند هرگز آن را نمیپذیرند، زیرا برای آنها اینترنت جزئی از زندگی محسوب میشود ولی با وجود این روانشناسان از جمله سامسون و کین بر این باورند که فرد معتاد به اینترنت دارای نشانههایی است که میتوان از این طریق به وابستگی فرد به اینترنت پی ببرد، هرچند که این نشانهها به تنهایی نمیتوانند معیار مستقل و کاملی برای اعتیاد مجازی به شمار آیند، انجمن روانپزشکان آمریکا (APA ) معیارهایی را مشخص کرده است که فرد باید حداقل ۳ مورد از این معیارها را حداقل به مدت ۱۲ ماه داشته باشد:
۱- زمان پرداختن به امور شخصی خود را صرف شبکههای اجتماعی میکند؛ از جمله ساعات ضروری برای خواب را در این فضاها سپری میکند.
۲- تغییر عادت رفتاری؛ استفاده از اینترنت باعث میشود که شخص از سایر فعالیتهایی که قبلاً برای او لذت بخش بوده، دست بکشد.
۳- زمانی که باید تکالیف درسی یا کاری انجام دهد، در اینترنت سپری میکند. (رابرتس ،۱۳۹۲)
۴- چنانچه ارتباط با شبکههای اجتماعی به دلیلی قطع شود، احساس افسردگی، بی قراری و بدخلقی میکند.
۵-خستهتر و کج خلق تر از زمانی است که اینترنت جزئی از زندگی وی نبود . دامنه تنشهای عصبی او بالاتر است و از سردردهای عصبی رنج میبرد .
۶- بیش از حد خشونت نشان میدهد و پرخاشگری و قانون شکنی میکند.
۷-در زمان دل مشغولیهای فکری و ذهنی، ساعات متمادی را صرف چک کردن شبکههای اجتماعی میگذرانند .
۸- هنگامی که فرد دسترسی به شبکههای اجتماعی ندارد دائم به استفاده مجدد از آن فکر میکند و ذهن خود را مشغول نوع فعالیتهای موردنظر میکند.
۹- روزی چند بار و بهطور مرتب شبکههای اجتماعی و گروهها و کانالهای خود رابررسی میکند.
۱۰-در حین اتصال به شبکههای اجتماعی ، زمان خود را از دست میدهد و متوجه گذشت زمان نیست.
۱۱- زمان بسیار کوتاهی برای وعدههای غذایی صرف میکند و به علت از بین رفتن وعدههای غذایی کمبود وزن پیدا میکند. (امیدوار و صارمی ،۱۳۸۱)
۱۲- هنگام استفاده از شبکههای اجتماعی احساسی آمیخته به خوشنودی و گناه میکند
۱۳- ترجیح میدهد به اینترنت وصل شود تا اینکه با دوستان یا خانواده باشد. و به عبارتی دیگر به دوستان خانواده و کلیه مسئولیتهای خود پشت پا میزند.
۱۴- روابط جدیدی با افرادی که هنگام ورود به شبکههای اجتماعی با آنها آشنا شده، تشکیل میدهد و بیشتر مایل است با آنها ارتباط برقرارکند .
۱۵- کمتر از خانه بیرون میرود و فعالیتهای اجتماعی او کاهش چشمگیری پیدا میکند.
۱۶- راجع به اینکه چه مدت برخط بوده است یا در مورد میزان ساعات صرف شده در فضای شبکههای اجتماعی به خانواده، والدین، همسر و یا رئیس خود دروغ میگوید .
۱۷- دیگران از او به علت صرف زمان طولانی در اینترنت ناراحت هستند و مرتب از او گله میکنند.
۱۸- در موقعی تنهایی و خلوت و زمانی که کسی در خانه نیست، به سراغ فضا میرود.
۱۹- از محدودیتهای زمانی که برای وی به منظور استفاده از اینترنت تعیین شده است، سرپیچی میکند.
۲۰- تمام تلاشها برای محدود ساختن ساعات استفاده از اینترنت بی نتیجه مانده است. (جعفری و دیگران ،۱۳۹۱)
مخاطب ایرانی با رسانههای مدرن از قبیل اینترنت و تلفن همراه که مجهز به امکانات پیامک و بلوتوث است نیز مواجه است، سبد فرهنگی خانواده ایرانی دچار تغییرات فراوانی شده است که همگی به نوعی مروج سبک زندگی مدرن است که خاستگاه این نوع سبک زندگی تمدن غربی است و ترویج این شیوه از زندگی، لاجرم تمام مؤلفههای معرفتی تمدن غرب را شایع میسازد و موجب میشود بیسامانی در مسائل فرهنگی و اجتماعی در کشور افزایش یابد؛ در این خصوص مدیران و برنامه ریزان و سیاست گذاران اجرایی و کاربردی، لازم است که در راستای کاهش مشکلات ناشی از استفاده شبکههای اجتماعی با برگزاری دورهها، جلسات کارگاهی، بازدیدهای علمی و آموزشی و تصویب سیاستها، نظامهای کنترل کیفی و فنی برنامهریزیهایی انجام دهند.»
کد خبر 748386